در چه روزی از ماه رمضان آیه ۱۶۳ انعام با مضمون توحید در زندگی مطرح شد؟

لَا شَرِيكَ لَهُ ۖ وَبِذَٰلِكَ أُمِرْتُ وَأَنَا أَوَّلُ الْمُسْلِمِينَ

بگو: همانا نماز من و عبادات من و زندگى من و مرگ من براى خداوند، پروردگار جهانيان است.

لا شَرِيكَ لَهُ وَ بِذلِكَ أُمِرْتُ وَ أَنَا أَوَّلُ الْمُسْلِمِينَ «163»

شريكى براى او نيست و به آن (روح تسليم و خلوص و عبوديّت) مأمور شده‌ام و من نخستين مسلمان و تسليم پرودرگارم.

نکته ها

روايت شده كه رسول اكرم صلى الله عليه و آله در آستانه‌ى نماز اين آيات را مى‌خواند. «1»

مرگ، بر حيات احاطه دارد و حيات بر نُسُك، و نُسُك بر نماز. بنابراين، نماز، هسته‌ى مركزى در درون عبادات است.

اسلام، به معناى تسليم بودن در برابر امر خداوند است و به همه‌ى انبيا نسبت داده شده است. حضرت نوح عليه السلام خود را مسلمان دانسته است، «أُمِرْتُ أَنْ أَكُونَ مِنَ الْمُسْلِمِينَ» «2» حضرت ابراهيم عليه السلام از خداوند مى‌خواهد كه او و ذريّه‌اش را تسليم او قرار دهد. «وَ اجْعَلْنا مُسْلِمَيْنِ لَكَ وَ مِنْ ذُرِّيَّتِنا أُمَّةً مُسْلِمَةً لَكَ» «3»، حضرت يوسف عليه السلام نيز از خداوند مسلمان مردن را درخواست مى‌كند: «تَوَفَّنِي مُسْلِماً» «4» و پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله نيز اوّلين مسلمان است،

«1». تفسير قرطبى.

«2». يونس، 72.

«3». بقره، 128.

«4». يوسف، 101.

جلد 2 – صفحه 596

«وَ أَنَا أَوَّلُ الْمُسْلِمِينَ» به اين معنا كه يا در زمان خودش، يا در رتبه و مقام تسليم، مقدّم بر همه است.

پیام ها

1- راه و روش و هدف خود را در برابر راههاى انحرافى، با صراحت و افتخار اعلام كنيم. «قُلْ»

2- با آنكه نماز، جزو عبادات است، ولى، جدا ذكر شده تا اهميّت آن را نشان دهد. «صَلاتِي وَ نُسُكِي»

3- انسان‌هاى مخلص، مسير تكوينى (مرگ و حيات) و مسير تشريعى خود (نماز و نُسُك) را فقط براى خداوند عالميان مى‌دانند. «إِنَّ صَلاتِي وَ نُسُكِي وَ مَحْيايَ وَ مَماتِي لِلَّهِ»

4- آنگونه كه در نماز قصد قربت مى‌كنيم، در هر نفس كشيدن و زنده بودن و مردن هم مى‌توان قصد قربت كرد. مَحْيايَ وَ مَماتِي لِلَّهِ‌ …

5- مرگ و حيات مهم نيست، مهم آن است كه آنها براى خدا و در راه خدا باشد. «مَحْيايَ وَ مَماتِي لِلَّهِ»

6- آنچه براى خدا باشد، رشد مى‌كند. «لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ»

7- مرگ و زندگى دست ما نيست، ولى جهت دادن به آن دست ماست. «لِلَّهِ»

8- اخلاص در كارها، فرمان الهى است. «بِذلِكَ أُمِرْتُ»

9- پيشواى جامعه، بايد در پيمودن راه و پياده كردن فرمان الهى، پيشگام باشد. «أَوَّلُ الْمُسْلِمِينَ»

تفسير نور(10جلدى)، ج‌2، ص: 597